Российскай Федерация үтүөлээх учуутала, «Дети Саха-Азия» Аан дойдутааҕы оҕо фондатын стипендиата, III Бүтүн Союзтаа ҕ ы норуот айымньытын фестивалын дипломана, «Олох оҥостуута» оскуола кыраайы үөрэтэр түмэлин төрүттээччи, уруhуй, черчение учуутала Николаев Василий Николаевич 75 cаа һыгар аналлаах “Үтүөттэн үөрүөххэ, үтүөттэн үрдүөххэ» тэрээһин Ньурба улууһун Чуукаар орто оскуолатыгар ахсынньы 3 күнүгэр үрдүк таһымҥа ыытылынна.
Василий Николаевич 1947 сылахха сэтинньи 30 күнүгэр Ньурба улуухугар Өҥөлдьө нэхилиэгэр төрөөбүтэ. Кини тулаайах оҕо саас бары кыхалҕатын билэн улааппыт кихи. Уон үстээх эрэ улахан эдьиийдэрин көрүүтүгэр хаалбыт кыралар, биэс оҕо, куорга ыалдян, биир кыхын олохтон ора туабыттара. Онон тоҕус оҕолоох Нюкулааскылаах төрдүөйэх эрэ оҕолоро ордон, дьон көмөтүнэн кихи-хара буолбуттара.
1967 сыллаахха оскуоланы бүтэрэн баран, Советскай Армия кэккэтигэр үтүө суобастаахтык сулууспалаабыта. Армия кэнниттэн мастерской уонна оскуола краеведческай мусуойун сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ. 1972 сыллаахха Нам педучилищетын бүтэрбитэ уонна төрөөбүт оскуолатыгар уруhуй уонна черчение учууталынан ананан кэлэн, кэргэнэ Саргылана Николаевналыын 30 сыл үлэлээбиттэрэ. Бу оскуолаҕа кини туох баар бары кыаҕын, билиитин, талаанын, өйүн-санаатын ууран, үтүө таhаарыылаахтык үлэлээбитэ. Онтон 2000 сылтан 2010 сылга дылы Ньурбатааҕы техническэй лицейгэ черчение уонна культурология учууталынан айымньылаахтык үлэлээбитэ.
Василий Николаевич кэргэнэ Саргылана Николаевналыын 4 оҕолоохтор уонна 6 сиэннээхтэр.
Бу сарсыарда Ньурба улууһун биир кырдьаҕас оскуолатыгар оҕолор, учууталлар, ыҥырыылаах ыалдьыттар тоҕуоруһа муһуннулар. Оскуолаҕа киирээти кытта сахалыы сиэринэн алаадьынан айах тутан олус эйэҕэстик көрүстүлэр. Бу тэрээһиҥҥэ уопсайа 120 кыттааччы кэлбит. Ньурба гимназиятыттан, лицейиттэн, Ускуустуба оскуолатыттан, Убайаан, Өҥөлдьө, Хатыы, Марха, Үөдэй, Киирэп оскуолаларыттан уонна Василий Николаевич кэргэнэ учууталбыт Саргылана Николаевна, кинилэр кыыстара Мииринэй федеральнай судьуйата Николаева Вера Васильевна.
Тэрээһин үөрүүлээх арыллыытын Данилова Дария, Семенов Эльдар, 8 кылаас үөрэнээччилэрэ, ыыттылар. Василий Николаевич дириҥ ис хоһоонноох хоһооннорун учууталлар иэйэн-куойан «Флеш-моб» аахтылар. Юлия Кривошапкина аныгылыы муусукатыгар доҕуһуоллатан 5 кылаас үөрэнээччилэрэ Федорова Вероника, Степанова Лилияна дүҥүргэ былаайаҕынан, Иванов Иван, Сергеев Баайсар, Семенов Радомир күпсүүргэ охсон оонньообуттара дьон сэҥээриитин ылла. Ньурбатааҕы техническэй лицей директора Аркадий Юрьевич лицей аатыттан НПК 4 секциятыгар анаабыт анал бирииһин сертификатын уонна бэлэҕин туттарда. “Чуукаар нэһилиэгэ” муниципальнай тэриллии баһылыга Владимир Петрович Степанов Василий Николаевич кэргэнигэр РСФСР үөрэҕириитин отличнига, Ньурба куорат бочуоттаах олохтооҕо, «За вклад в развитие народно-художественного творчества РС(Я)» бэлиэ хаһаайыныгар Саргылана Николаевнаҕа «Чуукаар нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо» бэлиэни үөрүүлээх быһыыга-майгыга туттарда.
Чуукаар оскуолатын 9 кылааһын үөрэнээччилэрэ Андреев Владимир, Андреева Ева Василий Николаевич уруһуйдарын, чеканканан панно 6×2.5 м. иэннээх “На веки сплотила Великая Русь” Саха сирэ Россия састаабыгар киирбитэ 350 сылыгар анаабыт үлэтин, ГЭС тутуутугар анаммыт «Умуллубат уот» графическай уруһуйун, нуучча тылын хоһугар нуучча норуотун духовнай, материальнай культураларын тыынын биэрэр маска быһан оҥоһуллубут оҥоһуктарынан, кыраасканан уруһуйдааһын быһыытынан толкуйдаан оҥоһуллубута тута харахха быраҕыллар, саха тылын хоһугар «Айыы суолун батыс», 2 кылаастар кабинеттарыгар “Билии-көрүү дойдутугар эн өссө да үгүс саҥаны-сонуну арыйыаҥ” уруһуйун, Ийэҕэ аналлаах «Ийэ уонна оҕо» маһы кыһан оҥорбут үлэлэрин көрдөрөн экскурсия оҥорбуттара кэлбит эрэ киһини сөхтөрдө. Василий Николаевич үөрэх-билии үлэһитэ эрэ буолбатаҕын, өссө уус илиилээх, уус харахтаах, уус тыллаах киһи буоларын бу тэрээһинтэн дьэҥкэтик биллибит.
Саха норуотун төрүт дьарыгын көрдөрөр олус кичэллээхтик, тупсаҕайдык маһы хаһан оҥоһуллубут кабинет аана киһи сөҕөр кэрэ көстүүтэ буолла. Ааны аһан киирдэххэ, Василий Николаевич тэрийбит «Олох оҥостуута» мусуойун экспонаттара тупсаҕайдык, олус харыстабыллаахтык витрина иһигэр ууруллан тураллар. Бу мусуой экспонаттарын эмиэ оҕолор иилээн-саҕалаан кэпсээбиттэрэ өссө тупсаран биэрдэ.
Уһун көрүдүөргэ быыстапкаҕа араас оҥоһуктар туруоруллубуттар. Дьон талаана муҥура суох эбит диэн итини этэн эрдэхтэрэ. Тэрээһин барыта хас да сиринэн тэҥҥэ буолла, ол курдук, «Ньукулаайап ааҕыылара», декоративно-прикладной ускуустуба быыстапката, оҕо уһуйаанын уонна оскуола саастаах оҕолорго пластилинынан оҥоһук күрэҕэ, байанай ыйыгар аналлаах хаартыска күрэҕэ, натюрморт уруһуй күрэҕэ киэҥ далааһыннаахтык ыытылынна. Натюрморт күрэҕэ ыытыллыан иннинэ Ньурбатааҕы оҕо ускуустубатын оскуолатын учууталлара Варвара Михайловна Ильина салайааччылаах маастар кылаас ыытыллыбыта күрэххэ кыттар дьоҥҥо кыайыыга дьулууру сахпыта. Манна даҕатан эттэххэ, Ньурбатааҕы оҕо ускуустубатын оскуолатын учууталлара М.А. Михайлова “Березовая роща”, В.Н. Михайлов «Рисунок мягким материалом» араас хабааннаах маастар-кылаастары, А.В. Егорова, З.Е. Ильина декоративнай-прикладной быыстапкалары, 2004 сыллаахха Чуукаарга Николаевтар дьиэ кэргэн салайааччылаах «Пленэр» диэн сайыҥҥы лааҕыр хаартысканан быыстапкатын, Саргылана Николаевна үөрэппит оҕото Егорова Саргылана уруһуйдарын быыстапкатын туруорбуттара тэрээһин ис хоһоонун арыйда.
Василий Николаевичка аналлаах «Ахтыы түһүлгэтэ» диэн туспа буолла. Ахтыан баҕарааччы олус элбэх. Бииргэ үлэлээбит коллегалара, ветеран учууталлар, олохтоохтор, техническэй лицейтэн бииргэ үлэлээбит коллегалара куйаар ситиминэн холбонон кыттыыны ыланнар кэпсэтиини өссө кэҥэтэн, истиҥ-иһирэх ахтыы киэһэтэ ыытылынна.
Биир кылааска Николаевтар дьиэ кэргэн — ийэ, аҕа, оҕо, сиэн үлэлэрин быыстапката тардыллыбыт. Орто кыыстара Александра Корякина – ZA-ZA үлэлэрэ дьон болҕомтотун тардыан тарта. Саша Дьокуускайга дизайнер-модельер идэтигэр үөрэнэ сылдьан, Санкт-Петербурга буолбут «Адмиралтейская игла» диэн Аан дойдутааҕы куонкуруска кыттыбыта уонна бастакы миэстэ буолбута. Бу куонкуруска Израиль, Япония, Украина уонна Белоруссия араас куораттарыттан 200-тэн тахса конкурсант кэлэн кыттыбыта. Маныаха ийэ-аҕа көстүбэт көмөлөрө, иҥэрбит иэйиилэрэ кынат буолбуттара чахчы. Кини билигин Санкт-Петербург куоракка олорор, үлэлиир. Россияҕа, Аан дойдуга биллэр-көстөр модельер буола үүннэ. Кыра кыыстара Светлана Спиридонова архитектор-дизайнер идэлээх. ИП «Спиридонов» диэн улахан тэрилтэлээх. Улахан кыыстара Вера Васильевна Мииринэй федеральнай судьуйата. Иллэҥ кэмнэригэр баайалларын, иистэнэллэрин, уруһуйдуулларын сөбүлүүллэр. Уоллара Егор Васильевич оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан тустуунан дьарыктаммыта. Икки оҕо тапталлаах аҕата. Сиэн уоллара Василий Егорович П.П. Романов аатынан Дьокуускайдааҕы художественнай училищены ситиһиилээхтик үөрэнэн бүтэрдэ. Быйыл ыытыллыбыт Эдэр ыччат XXI Россиятааҕы Дельфийскэй оонньуутун кыайыылааҕа. Төрөппүттэр үтүө холобурдара оҕолорго бэриллэр диэн маны этэн эрдэхтэрэ.
Маны таһынан, олус талааннаах, олоххо ураты көрүүлээх, култуура үлэһитэ Андрей Ильич Сивцев – Лэкээрин Сэргэн Ил “Форсайт сессия” диэн ааттаах тэрээһин ыытта. «Музей-усадьба» диэн проегы мыраан диэки сир ылан, музейы кэҥэтэр сыаллаах үлэлиир. Онно киирбит дьону икки бөлөххө арааран «Креативное развитие села» проект оҥкулун оҥоттордо. Музей нөҥүө Чуукаары сайыннарыы. Онно үөрэҕирии өттүттэн, сири ылан былааннааһын, олохтоох салалта, нэһилиэнньэ хайдах кыттыахтааҕын, ол суолтатын толкуйдатта.
Куйаар ситиминэн “Чороон 21 век” хампаанньа туойтан оҥоһукка маастар-кылаас ыытта. Бу хампаанньа маастар-кылааска туттуллар туой буорун ыыппыта. Манна сылдьыбыт эрэ киһи барыта олус интэриэһиргээн билигин наһаа наадалаах, Сахабыт сирин «Кытыан отунан ыраастаныы» ньыматыгар туттуллар иһити оҥордулар.
Киэһэ кыайыылаахтарга наҕараадалары туттарыы үөрүүлээх чааһын муусука учуутала Виолетта Попова ырыата, култуура үлэһитэ Андрей Сивцев оһуокайа ситэрэн-хоторон, киэргэтэн биэрдилэр.
Тэрээһин түмүгүнэн:
“Ньукулаайап ааҕыылара” – орто сүһүөх оҕолоругар
Попов Сайаан (НТЛ) – 1 миэстэ
Егорова Нарыйа (Өҥөлдьө) – 2 миэстэ
Данилова Дария (Чуукаар) – 3 миэстэ
“Ньукулаайап ааҕыылара” – үрдүкү сүһүөх оҕолоругар
Иннокентьев Виктор (НТЛ) — 1 миэстэ
Тимофеева Сайаана (Хатыы) – 2 миэстэ
Винокурова Мичийээнэ (Хатыы) – 3 миэстэ
«Ньукулаайап аа5ыылара» — төрүт култуура уонна мусуой үлэһиттэрэ
Данилова Светлана Николаевна (НТЛ) – 1 миэстэ
Васильева Ирина Ивановна (Хатыы) – 2 миэстэ
Кириллина Нюргуяна Григорьевна (Өҥөлдьө) — 3 миэстэ
«Ньукулаайап ааҕыылара» Эбии үөрэхтээһин педагогтара
Степанова Маргарита Николаевна (Өҥөлдьө) – 1 миэстэ
Семенов Иннокентий Афанасьевич (Хатыы) – 2 миэстэ
Тимофеева Пелагея Андреевна (Өҥөлдьө) – 3 миэстэ.
Натюрморт күрэҕэ:
Николаева С.Г. (НТЛ) – 1 миэстэ
Николаева Э.Э (НМГ) – 2 миэстэ
Соловьева Алена (Өҥөлдьө) – 3 миэстэ
“Байанай ыйа мин харахпынан” – хаартыска күрэҕэ
Тимофеева Сайаана (Хатыы) – 1 миэстэ
Казакова Надежда (Чуукаар) – 2 миэстэ
Угапьев Айаал (НТЛ) – 3 миэстэ
Оскуолабытыгар төһө да кыараҕас буоллар, барыта олус чочуллан, ымпыгар-чымпыгар диэри толкуйданан тэриллибит, оскуола үлэһиттэрэ Василий Николаевыһы уонна кини дьиэ кэргэнин ытыктыыллара, убаастыыллара, киэн тутталлара өтө көстөр.
Урухуйдьют, хоһоонньут, норуот маастара, убаастабиллаах учууталбыт Василий Николаевич сыралаах үлэтэ, норуот духовнай эйгэтин байтар тухугар чаҕылхай уус-уран уобарастары айар тускулу тутухан үлэлээбитэ үйэлэргэ салҕана турдун. Василий Николаевич көмүс киистэтинэн уруhуйдаан хаалларбыт хартыыналара, илиитин сылааhын иҥэрэн оҥорбут мас, туой оҥоhуктара, тимиргэ эллээн, тоҥсуйан, мастан кыhан, чочуйан оҥорбут дириҥ ис хоhоонноох паннолара, хомоҕой хоhоонноро бу биhиэхэ үөрэппит оҕолоругар, коллегаларыгар ордук чугастар, истиҥнэр, ол курдук кэлэр көлүөнэни сырдыкка , кэрэҕэ ыҥыра-угуйа туруохтара диэн эрэнэбит.
Чуукаар орто оскуолатын педагог-библиотекара
Семенова Эльза Валериевна