Бу форум Россияҕа Аҕа дойдуну, Саха сиригэр Ийэ дойдуну көмүскээччи сылларыгар уонна Малдьаҕар сириттэн тѳрүттээх биллэр бэлитиичэскэй-уопсастыбаннай диэйэтэл, Саха АССР бырабыыталыстыбатын үѳрэх уонна доруобуйа харыстабылын наркомунан үлэлээбит Семен Николаевич Донской – II тѳрѳѳбүтэ 130 сылыгар ананна. Тэрээhин сүрүн соруга — эдэр педагогтар уонна уhуйааччылар бииргэ үлэлээһиннэрин түмүгүнэн педагогическай маастарыстыбаларын үрдэтии, үүнэр кѳлүѳнэни иитиигэ-үѳрэтиигэ педагог эр киһи суолтатын, имиджын үрдэтии буолар. Бу тэрээһини барытын эр дьоннор иилээн-саҕалаан салайан ыыттылар. Ол курдук, Форум үөрүүлээх аһыллыытын Чуукаардааҕы А.Ф. Алексеев аатынан орто оскуола музыкаҕа учуутала Андрей Ильич Сивцев салайан ыытта. Форум үөрүүлээх аһыллыытыгар Малдьаҕар нэһилиэгин баһылыгын солбуйааччыта Любовь Михайловна Семенова, оскуола дириэктэрэ Анна Владимировна Потапова, улуустааҕы үѳрэх управлениетын начальнига Федор Федорович Ушканов кыттааччылары истиҥник эҕэрдэлээтилэр, үлэлэригэр ситиһиини баҕардылар. Федор Федорович оройуоҥҥа эр дьон форумнара тэриллиэҕиттэн ылсан үлэлэһэ сылдьар биэс педагогтарга махтал суруктары туттартаата.
Форумҥа Малыкайтан, Хатыыттан, Антоновкаттан, Ньурбачаантан, Ньурбаттан барыта 40 учуутал, уһуйааччы, эбии үөрэхтээһин педагогтара кыттыыны ыллылар. Элбэх киһи сахалыы таҥастаах кэлбиттэрэ олус кэрэхсэттэ. Хомуһуол сонноох Эр киһи үс бүк үрдээн көстөр, дьоһун көрүҥнэнэр, ис туруга сааһыланар дииллэрэ чахчы эбит! «Аһаҕас микрофон» диэн форум бастакы тэрээһинин Андрей Ильич саҥаран-иҥэрэн, олус интэриэһинэй, туһалаах кэпсэтиини тэрийэн ыытта.Конец формы Бары төгүрүччү олорон, оҕону патриотическай тыыҥҥа хайдах иитии туһунан кэпсэтии, бэйэлэрин опыттарын үллэстии, санааларын этинии буолла. Оҕоҕо төрөөбүт дойдутугар тапталы иҥэрии, барыта омугун төрүт дьарыгар сыһыарыыттан, айылҕаҕа уһуйууттан, сиэри-туому тутуһуннарыыттан, дойдутун историятын үөрэтиититтэн саҕаланар диэн тоһоҕолоон бэлиэтээтилэр. Бары биир сүбэннэн оҕону кыратыттан сахалыы эйгэҕэ сыһыаран, сахалыы тыыннаан, дьиҥнээх саха эр киһитин иитэн таһаарарга сорук туруордулар уонна маннык резолюцияны ылыннылар:
- Төрүт өбүгэ ооньууларын көрүҥнэрин физкультура уруоктарыгар киллэрэн, араас таһымнаах күрэхтэһиилэри тэрийии.
- Саха төрүт дьарыктарын киллэрэн туран, оҕону айылҕаҕа сыһыарар сайыҥҥы оҕо лааҕырдарын тэрийии.
- Оскуолаларга Сахалыы эйгэни тэрийэр сыалтан, кылаастары сахалыы ис хоһоонноон оҥоруу.
- Уһууйааннарга өбүгэ төрүт дьарыгын, сиэрин-туомун, оҕо төрөөбүт тылынан саҥарарын ситиһэр сыаллаах оонньуу быһыытынан сайыннарар бырайыактары толкуйдаан, киэҥ араҥаҕа методическай брошюра таһааран тарҕатыы.
- Хас оскуола ахсын Аҕа дойдуну көмүскүүргэ бэлэм ыччаты иитиигэ төһүү күүс буолар байыаннай кулууптарын тэрийии.
- Айылҕаҕа сыһыаны тупсарар сыалтан, оҕону иитиигэ экология үлэһиттэрин кытта ыкса ситимнээх үлэни ыытыы.
- Хас биирдии оскуолаҕа «Уоланнар» кылаастарын арыйыы, ону сэргэ «Кэрэ Куо» диэн кыргыттарга туспа кылаастары тэрийии.
Бу ылыныллыбыт соруктар Ньурба оройуонун үөрэхтээһинигэр дьиҥ чахчы олоххо киирэллэригэр бары күүскэ үлэлиэҕиҥ, хамсыаҕыҥ диэн ыҥырыытынан Андрей Ильич бу кэпсэтиини түмүктээтэ.
Эбиэт кэннэ нэһилиэк историятын билиһиннэрэр сыаллаах экскурсиялар саҕаланнылар. Ини-бии Донскойдар ааттарынан музейы оскуола уолаттара кэпсээтилэр. Онтон Манчаары Баһылай уҥуоҕар, Донскойдар төрүт олохторугар Үс сэргэҕэ сырыттылар. Ол кэннэ оскуола залыгар байыаннай спортивнай күрэххэ: дартска, автоматы ыһыыга, хомуйууга, воздушканнан, ох сааннан ытыыга күрэхтэстилэр. Хас биирдии көрүҥҥэ үстүү миэстэ таҕыста уонна уопсай хамаандалар көрдөрүүлэрин түмүгүнэн Малыкайдар инники күөҥҥэ тахсан үөрүүлэрэ үрдээтэ.
VII оройуоннааҕы педагог — эр дьоннор форумнарын түмүктүүр чааһын Малдьаҕар оскуолатын физкультураҕа учуутала Василий Александрович Филиппов ыытта. Форум кыттыылаахтарыгар оройуон салалтатын аатыттан туоһу суруктар, спортивнай күрэх кыайыылаахтарыгар мэтээл, грамота туттарылыннылар. Ону таһынан, бу бүгүҥҥү оройуоннааҕы эр дьоннор форумнарын түгэнинэн туһанан, Малдьаҕартан төрүттээх, буойун-учуутал, 46 сыл нуучча тылын уонна литературатын учууталынан, директорынан үлэлээбит, РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна төрөөбүтэ 110 сылыгар анаан, оҕолоро оройуон үчүгэй көрдөрүүлээх эр киһи учууталга, эбэтэр эр киһи директорга 110 000 солк. биирдэ бэриллэр Грант аныылларын туһунан сиэн быраата Ньурба оройуонун техническэй лицейин информатика учуутала Петров Николай Николаевич иһитиннэрии оҥорбутугар дохсун ытыс тыаһынан биһирээбиттэрин биллэрдилэр.
Улахан махталбытын биллэриэхпитин баҕарабыт бу Форуму тэрийиигэ сүбэ-ама буолан көмөлөспүт улуустааҕы үөрэх управлениятын салалтатын үлэһиттэригэр, тэрээһини салайан ыыппыт Чуукаар учууталыгар Андрей Ильич Сивцевкэ уонна көхтөөхтүк кыттыбыт бары форум кыттыылаахтарыгар. Маннык форум тэриллэрэ чахчы эр дьон учууталлары, уһуйааччылары оҕону иитиигэ, үөрэхтээһиҥҥэ оруолларын үрдэтэр, инникигэ эрэли үөскэтэрэ саарбахтаммат. Силиһэ суох мас өр тыыннаах турбатын кэриэтэ, өбүгэбит дьарыктарыттан, үгэстэриттэн тэйиппэккэ, төрдүбүтүн-ууспутун үөрэтэн, биллиилээх дьоннорбутун үйэтитэн, Сахабыт омугун өрө тутарга оҕолорбутун ииттэхпитинэ эрэ, Саха омук быһыытынан симэлийбэккэ, үүнэ-сайда, туругура туруохпут!
ИВАНОВА Елена
Малдьаҕар нэһилиэгин бибилэтикэрэ
